شعبان هشتمین ماه در گاه‌شماری هجری قمری است. ماه‌های رجب، شعبان و رمضان در میان مسلمانان اهمیّت زیادی دارند. از پیامبر اسلام چنین نقل شده‌است که شعبان «ماه من» است.سال تولد حجت بن الحسن را سال 255 یا 256 هجری نقل کرده‌اند. علت اختلاف شاید این بوده است که در سابق، تاریخ را با حروف ابجد می‌نوشتند و درباره سال تولد حجت بن حسن بین واژه‌های «نور» و «نهر» اختلاف است که این اختلاف ناشی از رسم الخط ناقلین می‌باشد.شیعیان در شب نیمه شعبان به زیارت و عبادت می‌پردازند و در این شب دعای زیارت عاشورا و سایر دعاها را می‌خوانند. همچنین، شیعیان معتقدند خدا در این شب به تعداد موها و پشم‌های چهارپایان بندگانش را از آتش جهنم آزاد میکند و زمان‌های مرگ را ثبت و روزی‌های یک سال را تقسیم میکند و همه آنچه را که در طول سال واقع می‌شود نازل می‌سازد.
اکثریت علما، محدثین و مورخین اهل سنت قائل به ولادت حجت بن حسن هستند؛ حمد فتلاوی در این زمینه می‌نویسد: «جمعی زیادی از علما اهل سنت که تعدادشان به 130 نفر می‌رسد، به ولادت حجت بن حسن در سال 255 هجری قمری به عنوان فرزند حسن عسکری و از نسل حسین بن علی، گفته اند.»
وی هم چنین 26 نفر را نام می‌برد که معترف به ولادت حجت بن حسن در نیمه شعبان هستند.
ابن حجر هیتمی در الصواعق المحرقه می‌نویسد :‹‹ ابو القاسم محمد حجت هنگام وفات پدرش 5 سال داشت و خداوند او را در همان کودکی حکمت آموخت او قائم منتظر نامیده می‌شود ››ابن صباغ در فصول المهمه می‌گوید :‹‹ ابوالقاسم محمد حجت پسر حسن خالص در سامرا در نیمه شعبان سا ل 255هجری قمری به دنیا آمد.››ابن خلکان در وفیات الاعیان چنین نگاشته است: ‹‹ابو القاسم محمد فرزند حسن عسکری فرزند علی بن محمد فرزند محمد بن علی دوازدهمین امام از ائمه دوازده‌گانه است بر حسب اعتقاد امامیه و ولادت او در روز جمعه نیمه شعبان سال 255 هجری قمری بود و هنگامی که پدرش در گذشت او 5سال سن داشت.››و ذهبی در سیر اعلام النبلا و ابن اثیر در الکامل فی التاریخ نیز ولادت حجت بن حسن را ذکر کرده اند.
گستره جغرافیایی
برگزاری مراسم نیمه شعبان فقط مختص به ایران نیست. از دیگر کشورهایی که چنین مراسمی آن هم به شکل وسیع برپا میکنند، می‌توان به کشورهای عراق، مصر، بحرین، یمن و آذربایجان اشاره کرد. همچنین کشورهایی مانند هند، پلکستان، امارات متحده عربی، تونس و مراکش که در آن‌ها شیعیان در اقلیتند نیز مراسم وسیعی به همین مناسبت برگزار می‌شود. حقیقت امر این است که آنچه که بیش از همه برگزاری مراسم نیمه شعبان را آسان‌تر میکند، اعتقاد برخی از فرقه‌های مهم اهل تسنن به حجت بن حسن و ظهور اوست.مراسم نیمه شعبان در ایران نسبت به کشورهای دیگر پر رونق‌تر است. تدارکات ویژه‌ای که دولت و مردم برای این روز می‌بینند، بسیار وسیع است. چراغانی‌های وسیع، برگزاری جشن، مولودی خوانی های عمومی عمومی و پخش شربت و شیرینی که بسیاری از آن‌ها از سوی مردم و هیات‌های مردمی انجام می‌شود، برای یادبود این روز برگزار می‌شود. این روز در ایران، روز جهانی مستضعفان نامیده می‌شود.
اَللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ
صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَعَلى آبائِهِ
فی هذِهِ السّاعَه وَفی کُلِّ ساعة
وَلِیّاً وَحافِظاً وَقائِداً وَناصِراً
وَدَلیلاً وَعَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ
أَرْضَکَ طَوْعاً وَتُمَتِّعَهُ فیهاطَویلا
